Πίνακας Περιεχομένων
Η εικαστικός Μαρία Βύρρα γεννήθηκε στην Αθήνα το 1984. Το 2013 αποφοίτησε από την Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας με πτυχίο στη Ζωγραφική (καθηγητές εργαστηρίου – Πάνος Χαραλάμπους και Μιχάλης Μανουσάκης), ενώ παρακολούθησε Γλυπτική με τους καθηγητές Νίκο Τρανό – Θεόδωρο Παπαγιάννη και Σκηνογραφία με την Λίλυ Πεζάνου. Νωρίτερα σπούδασε στο τμήμα Πολιτικών Μηχανικών Δομικών έργων του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής. Έργα της βρίσκονται σε δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.
Δωρικότητα, πολυεπίπεδη ερμηνευτική προσέγγιση, ατμόσφαιρα, λυρικότητα, εκφραστική πολυτονικότητα, ροή, είναι μερικά μόνο από τα χαρακτηριστικά της τέχνης της εικαστικού Μαρίας Βύρρα. Καταπιάνεται με την ανθρώπινη ύπαρξη, τη μνήμη και τη συνδιαλλαγή της με το φυσικό και φαντασιακό τοπίο. Το τέλος, ο σκοπός της δημιουργίας της, το συναίσθημα. Αφοσιωμένη στην αποστολή της, δεν διστάζει ν’ αναθεωρήσει παλαιότερα έργα της, ν’ ανασυνθέσει, να επαναπροσδιορίζει, να επανανοηματοδοτήσει.
1. Η αναζήτηση, η ζωγραφική ως απάντηση και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της τέχνης της
Πότε αντιληφθήκατε ότι θέλετε να ακολουθήσετε επαγγελματικά τη ζωγραφική και ποιά χαρακτηριστικά θεωρείτε ότι σας κάνουν να ξεχωρίζετε ως καλλιτέχνιδα;
«Συνειδητοποίησα ότι ήθελα να ασχοληθώ με τη ζωγραφική όταν κατάλαβα πόσο ανούσιο ήταν να προσπαθήσω να κάνω κάτι άλλο. Δεν ήταν μια απόφαση που πήρα συνειδητά εξαρχής, αλλά κάτι που προέκυψε φυσικά, σχεδόν αναπόφευκτα. Η οπτική μου αντίληψη και η ικανότητα να συγκρίνω πράγματα ήταν αυτό που με ώθησε να πιάσω για πρώτη φορά ένα μολύβι και να αρχίσω να σχεδιάζω. Από εκεί και πέρα, η ανάγκη να αποτυπώνω εικόνες και συναισθήματα πάνω στο χαρτί ή στον καμβά έγινε κομμάτι της ύπαρξής μου.
Αυτό που με ξεχωρίζει είναι η σχέση μου με τη μνήμη και τα αισθητηριακά στοιχεία στη ζωγραφική μου. Κάθε έργο μου είναι μια συνομιλία με το παρελθόν, όχι με την έννοια της αναπαραγωγής, αλλά ως μια προσπάθεια να συλλάβω την αίσθηση ενός τόπου, ενός αντικειμένου, μιας στιγμής. Χρησιμοποιώ τη μνήμη ως εργαλείο για να δημιουργήσω εικόνες που μπορεί να μην υπάρχουν ακριβώς έτσι στην πραγματικότητα, αλλά φέρουν τη δύναμη μιας ανάμνησης ή μιας αίσθησης που έχει αφήσει».
2. Η έκθεση ''Current/Inner'': H ροή, η μνήμη και το βίωμα
Με αφορμή τη νέα σας έκθεση με τίτλο 'Current / Inner' θα θέλαμε να μάθουμε πως αποτυπώνεται η σχέση μεταξύ του τίτλου και της κύριας ιδέας που διαμορφώνουν το έργο σας;
«Ο τίτλος Current / Inner αποτυπώνει τη διττή φύση της δουλειάς μου σε αυτή την έκθεση. Από τη μία, το Current αναφέρεται στη ροή του παρόντος, στο πώς οι μνήμες, οι αισθήσεις και οι εικόνες που με περιβάλλουν μεταμορφώνονται σε ζωγραφικές αποτυπώσεις. Από την άλλη, το Inner αφορά τον εσωτερικό κόσμο – το βίωμα, τη μνήμη και την υποσυνείδητη διεργασία που καθοδηγεί τη δημιουργία μου.
Στα έργα της έκθεσης, η σχέση αυτή εκφράζεται μέσα από την αλληλεπίδραση του εξωτερικού και του εσωτερικού: αντικείμενα, μορφές και τοπία γίνονται φορείς συναισθημάτων και αναμνήσεων. Η ζωγραφική διαδικασία λειτουργεί σαν ένα συνεχές ρεύμα που μεταφέρει εικόνες από το παρελθόν στο παρόν, δημιουργώντας έναν διάλογο ανάμεσα στο ορατό και στο άρρητο, στο αισθητό και στο βιωμένο».
3. H τεχνοτροπία, οι μεταβάσεις και οι εναλλαγές ανάμεσα στην εξωτερική και εσωτερική ερμηνεία
Τα έργα σας χαρακτηρίζονται από αφαιρετικές μορφές και μια ιδιαίτερη ισορροπία μεταξύ χρώματος και γραμμής που δημιουργούν μια αίσθηση γαλήνης. Τι συμβολίζει για εσάς αυτή η τεχνοτροπία και τί μήνυμα θέλετε να περάσετε στον θεατή;
«Η τεχνοτροπία μου προκύπτει από την ανάγκη να ισορροπήσω ανάμεσα στο ορατό και στο αίσθημα, να αποδώσω την ουσία μιας μνήμης ή μιας αίσθησης χωρίς την ανάγκη περιγραφικής αναπαράστασης. Οι αφαιρετικές μορφές και η λεπτή σχέση μεταξύ χρώματος και γραμμής λειτουργούν σαν περάσματα ανάμεσα στο εξωτερικό και το εσωτερικό τοπίο, δημιουργώντας έναν χώρο όπου η σιωπή, η ατμόσφαιρα και η αίσθηση της ροής αποκτούν κεντρικό ρόλο.
Η γαλήνη που αποπνέουν τα έργα δεν είναι στατική· είναι μια κατάσταση που εμπεριέχει την κίνηση, όπως το νερό ή ο αέρας που αλλάζουν διαρκώς μορφή. Μέσα από αυτήν την προσέγγιση, θέλω να δώσω στον θεατή τη δυνατότητα να σταθεί για λίγο, να αισθανθεί και να συνδεθεί με κάτι προσωπικό μέσα στην αφαίρεση. Να βρει τις δικές του μνήμες και να ανακαλύψει τις δικές του ερμηνείες μέσα στην ισορροπία των στοιχείων».
4. Ο θαυμασμός σε εγχώριους και ξένους καλλιτέχνες και η επιλογή δημιουργίας της δικής της ταυτότητας
Υπάρχει κάποιος αγαπημένος ζωγράφος του οποίου το έργο έχει ασκήσει σημαντική επιρροή στην καλλιτεχνική σας πορεία;
«Είναι πάρα πολλοί οι ζωγράφοι που θαυμάζω για διαφορετικούς λόγους τον καθένα αλλά δεν μπορώ να μιλήσω μόνο για έναν συγκεκριμένα, προτιμώ να δημιουργήσω την δική μου ταυτότητα χωρίς αυτή να επηρεάζεται από έργα άλλων. Παρακολουθώ αρκετά και θαυμάζω σύγχρονους Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες».
5. Οι προκλήσεις της αυθεντικότητας, της ειλικρίνειας, της σιωπής και της αβεβαιότητας
Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζετε ως ζωγράφος;
«Η μεγαλύτερη πρόκληση για μένα ως ζωγράφος είναι η συνεχής διατήρηση της αυθεντικότητας και της εσωτερικής αλήθειας στη δουλειά μου. Η ζωγραφική είναι μια διαδικασία εξερεύνησης και ανακάλυψης, αλλά ταυτόχρονα απαιτεί ειλικρίνεια και αφοσίωση.
Κάθε έργο είναι ένας διάλογος με τη μνήμη, την αίσθηση και τη φόρμα, και η πρόκληση είναι να μην επαναλαμβάνεσαι, αλλά να παραμένεις ανοιχτός σε νέα ερωτήματα και νέες διαδρομές. Επίσης, μια ακόμα πρόκληση είναι να αποδεχτείς τη σιωπή και την αβεβαιότητα που πολλές φορές συνοδεύουν τη δημιουργία.
Υπάρχουν στιγμές που η ζωγραφική μοιάζει να βρίσκεται σε μια ασαφή κατάσταση, όπου τίποτα δεν είναι ξεκάθαρο. Αυτές οι στιγμές, αν και δύσκολες, είναι συχνά οι πιο γόνιμες, γιατί οδηγούν σε ουσιαστικές ανακαλύψεις».
6. Οι απαιτήσεις διοργάνωσης μιας επιτυχημένης έκθεσης τέχνης σε μια γκαλερί/αίθουσα τέχνης
Κατά τη γνώμη σας ποια είναι τα βασικά κριτήρια για την επιλογή μιας αίθουσας γκαλερί και τι εμπειρία απαιτείται για τη σωστή οργάνωση (set-up) και την επικοινωνία μιας έκθεσης;
«Η επιλογή μιας αίθουσας τέχνης είναι καθοριστική, καθώς ο χώρος επηρεάζει τον τρόπο που το κοινό αντιλαμβάνεται και βιώνει τα έργα. Βασικά κριτήρια για μένα είναι η αρχιτεκτονική του χώρου, ο φωτισμός και η ατμόσφαιρα, καθώς και το κατά πόσο η γκαλερί μπορεί να υποστηρίξει τη συνολική αφήγηση της έκθεσης. Εξίσου σημαντικός είναι ο διάλογος με τους ανθρώπους της γκαλερί, η αισθητική τους προσέγγιση και η δυνατότητά τους να επικοινωνήσουν ουσιαστικά το έργο στο κοινό.
Όσον αφορά την οργάνωση (set-up), απαιτείται εμπειρία στην τοποθέτηση των έργων ώστε να δημιουργηθεί μια ροή που να ενισχύει την εσωτερική δυναμική της έκθεσης. Η απόσταση, η κλίμακα και ο τρόπος που «συνομιλούν» τα έργα μεταξύ τους παίζουν καθοριστικό ρόλο.
Η επικοινωνία μιας έκθεσης επίσης απαιτεί στρατηγική σκέψη – από τον κατάλληλο τρόπο παρουσίασης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα δελτία τύπου, μέχρι τη δημιουργία ενός διαλόγου με το κοινό, είτε μέσω ξεναγήσεων είτε μέσω συνοδευτικών κειμένων που βοηθούν στην κατανόηση του έργου».
7. Ο διάλογος με το κοινό και το ελπιδοφόρο μέλλον για την ελληνική αγορά τέχνης
Πως αντιδρά το κοινό όταν βλέπει τα έργα σας; Σας έχουν εκφράσει απόψεις ή συναισθήματα που δεν περιμένατε; Και πώς εκτιμάτε τη σχέση του ελληνικού κοινού με την τέχνη—υπάρχει ενεργή αγορά τέχνης στη χώρα;
«Οι αντιδράσεις του κοινού στα έργα μου είναι πάντα μια ενδιαφέρουσα εμπειρία. Συχνά, οι θεατές μοιράζονται προσωπικές σκέψεις και συναισθήματα που δεν είχα φανταστεί ότι θα προκαλούσε ένα έργο. Μου έχει συμβεί να δω ανθρώπους να στέκονται μπροστά σε έναν πίνακα και να συνδέονται μαζί του με τρόπους που δεν είχα προβλέψει, είτε μέσα από τις δικές τους μνήμες είτε μέσα από μια εσωτερική αίσθηση που τους γεννά η ατμόσφαιρα του έργου. Αυτές οι στιγμές είναι ιδιαίτερα πολύτιμες, γιατί μου θυμίζουν ότι η ζωγραφική είναι ένας ανοιχτός διάλογος, που συνεχίζεται και εξελίσσεται μέσα από την εμπειρία του θεατή.
Μου έχει συμβεί να δω ανθρώπους να στέκονται μπροστά σε έναν πίνακα και να συνδέονται μαζί του με τρόπους που δεν είχα προβλέψει
Όσον αφορά το ελληνικό κοινό και την αγορά τέχνης, υπάρχουν άνθρωποι με μεγάλο ενδιαφέρον και ευαισθησία απέναντι στη σύγχρονη ζωγραφική, αλλά ταυτόχρονα η αγορά τέχνης παραμένει μια πρόκληση. Υπάρχει κινητικότητα, κυρίως μέσα από γκαλερί και ιδιωτικές πρωτοβουλίες, αλλά σε σύγκριση με το εξωτερικό, οι δυνατότητες προώθησης και στήριξης των καλλιτεχνών είναι πιο περιορισμένες. Παρ’ όλα αυτά, βλέπω μια σταδιακή εξέλιξη, με περισσότερους ανθρώπους να ενδιαφέρονται για τη σύγχρονη τέχνη, να συλλέγουν και να στηρίζουν καλλιτέχνες, κάτι που είναι ελπιδοφόρο για το μέλλον».
8. Μελλοντικά εγχειρήματα και η διάθεση πειραματισμού
Ποιο είναι το επόμενο σας βήμα; Υπάρχει κάποια ιδέα που σας απασχολεί για μελλοντικές δημιουργίες;
«Πάντα δουλεύω με νέες ιδέες και σκέψεις που προκύπτουν μέσα από τη διαδικασία της ζωγραφικής. Αυτή τη στιγμή, με απασχολεί να συνθέσω σε ένα σώμα δουλειάς το αισθητηριακό με το αφηγηματικό και ανοικτό τοπίο με τρόπους όχι μόνο ζωγραφικούς.
Όσον αφορά τα επόμενα μου βήματα, υπάρχουν σκέψεις για νέες εκθέσεις και συνεργασίες, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Με ενδιαφέρει να εξερευνήσω νέες προσεγγίσεις στη ζωγραφική μου, ίσως μέσα από διαφορετικά υλικά ή μέσα από μια πιο διευρυμένη σχέση με τον χώρο. Το σημαντικό για μένα είναι η ζωγραφική να παραμένει ένας ζωντανός διάλογος, που εξελίσσεται οργανικά μέσα από τις εμπειρίες και τις αναζητήσεις μου».
Το καλλιτεχνικό έργο της εικαστικού Μαρίας Βύρρα μπορείτε να βρείτε στον ιστότοπο mariavyrra.com.